ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਪਾਬੰਦੀ ਹੁਣ 23 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਵਧੀ

ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਇਕ ਅਧਿਕਾਰਕ ਬਿਆਨ ਮੁਤਾਬਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਵਾਈ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਉਡਾਣ 'ਤੇ ਲੱਗੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਰੋਕ 23 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਲਾਗੂ ਰਹੇਗੀ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੋਨੋਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧ ਬਿਹਤਰ ਹੋਣ ਬਜਾਏ ਹੋਰ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ।

ਪਾਬੰਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ

ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵੱਡੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਨੇ ਦੋਨੋਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਸੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਹਵਾਈ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੇਵਲ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸੁਧਾਰ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕਿਹੜੇ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਜਹਾਜ਼ ਇਸ ਪਾਬੰਦੀ ਹੇਠ

ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਅਥਾਰਟੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਹੁਕਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਭਾਰਤੀ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਦੇ ਸਭ ਯਾਤਰੀ ਤੇ ਕਾਰਗੋ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਨਿੱਜੀ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਜੋ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੀਜ਼ ਤੇ ਲਏ ਗਏ ਹਨ ਜਾਂ ਭਾਰਤੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਉੱਡ ਸਕਣਗੇ। ਫੌਜੀ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵੀ ਇਸ ਰੋਕ ਹੇਠ ਆਉਣਗੇ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਾਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਕਾਸ਼ੀ ਰਸਤੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।

ਭਾਰਤ ਦਾ ਜਵਾਬੀ ਕਦਮ

ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹਵਾਈ ਰਾਹੀਂ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਦੋਨੋਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ

ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਸੀਬਤ ਆਮ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮੱਧ-ਏਸ਼ੀਆ, ਯੂਰਪ ਜਾਂ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ 1 ਤੋਂ 3 ਘੰਟੇ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟਿਕਟਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਤੇਲ ਖਰਚਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇਰ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਨੈਕਟਿੰਗ ਫਲਾਈਟਾਂ ਛੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ 'ਤੇ ਵੱਧਦਾ ਬੋਝ

ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਖਰਚੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਥੇ ਛੋਟਾ ਰਸਤਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਲੰਬਾ ਰਸਤਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਤੇਲ ਦੀ ਖਪਤ ਵਧੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਉਡਾਣਾਂ ਨੂੰ ਰੀ-ਰੂਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਿਆਦਾਤਰ ਏਅਰਪੋਰਟ ਫੀਸਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਖ਼ਰਚੇ ਵੀ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨੇ ਕੁਝ ਰੂਟਾਂ 'ਤੇ ਉਡਾਣਾਂ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ

ਇਹ ਪਾਬੰਦੀ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਵਾਈ ਰਸਤੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਫੀਸ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ, ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਕਮਾਈ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਕਈ ਸੌ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ

ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਯੂਰਪ ਜਾਂ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਰਸਤਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਕਾਸ਼ੀ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਬਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖ਼ਰਚੇ ਵਧੇ ਹਨ। ਯਾਤਰੀਆਂ ਵਿਚ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਮਾਂ ਲੰਮਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨੇ ਟਿਕਟਾਂ ਦੇ ਭਾੜੇ 'ਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਰਾਏ

ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਹਵਾਈ ਪਾਬੰਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਫ਼ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਗੇ। ਦੋਨੋਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਕਾਰਗੋ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਮਹਿੰਗੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਸਫ਼ਰ ਲੰਬਾ ਤੇ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਕੀ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਰਾਹਤ ਮਿਲੇਗੀ?

ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਭ ਦੀ ਨਿਗਾਹ 23 ਸਤੰਬਰ 'ਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੀ ਇਸ ਤਾਰੀਖ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟੇਗੀ ਜਾਂ ਮੁੜ ਵਧਾਈ ਜਾਵੇਗੀ? ਹੁਣੇ-ਹੁਣੇ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਬੰਦੀ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਤੱਕ ਲਾਗੂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਦੋਨਾਂ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਚਲ ਰਹੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਦਬਾਅ ਨੇ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਮ ਯਾਤਰੀ, ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਅਤੇ ਇਲਾਕਾਈ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਸਭ ਹੀ ਇਸ ਪਾਬੰਦੀ ਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦ ਤੱਕ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਇਹ ਸੰਕਟ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ।