ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਾਰੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੋਸਟ ਪਾਉਣ 'ਤੇ ਫਿਲੀਪੀਨੋ ਵਲੌਗਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ
ਫਿਲਪੀਨਜ਼, 9 ਅਕਤੂਬਰ- ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਾਦ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵੀਡੀਓ ਬਲੌਗਰ ਮਾਈਕਲ “ਮਾਈਕ” ਰੋਮੇਰੋ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਿਰੁੱਧ ਧਮਕੀ ਦੇਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਰੋਮੇਰੋ ‘ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਐਸੀ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਜਿਸਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ “ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ ਭੜਕਾਉਣ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਧਮਕੀ” ਦੇਣ ਵਜੋਂ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵਿਵਾਦ 3 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਦੋਂ ਰੋਮੇਰੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫਰਡੀਨੈਂਡ ਮਾਰਕੋਸ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੋਸ ਮੱਧ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਬੋਗੋ ਦੇ ਭੂਚਾਲ-ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਿਟੀ ਹਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਸੀ ਗੱਲ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਲਿਆ — ਮਾਰਕੋਸ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਲਾਲ ਤੀਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਇਕੋ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਿਆ ਸੀ: “ਹੈੱਡਸ਼ਾਟ”।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਊਰੋ ਆਫ ਇਨਵੈਸਟੀਗੇਸ਼ਨ (NBI) ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜੈਮ ਸੈਂਟੀਆਗੋ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਹੈੱਡਸ਼ਾਟ” ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੂਟਰਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਮਾਰਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਪੋਸਟ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਧਮਕੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਸੈਂਟੀਆਗੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜਦੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਿਰੁੱਧ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਹਾਸੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ।”
ਰੋਮੇਰੋ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੌਰਾਨ ਹੱਥਕੜੀਆਂ ਲਗਾ ਕੇ ਮੀਡੀਆ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਿਊਰੋ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ “ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ” ਅਤੇ “ਗੰਭੀਰ ਧਮਕੀ” ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਤਹਿਤ ਅਪਰਾਧਿਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਦੋਸ਼ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੈਂਟੀਆਗੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬੇਅੰਤ ਨਹੀਂ। “ਵਲੌਗਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ,” ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਪਰ ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਾਂ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਨਾਲ ਜੋੜੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।”
ਮਾਈਕ ਰੋਮੇਰੋ, ਜਿਸਦੇ ਲਗਭਗ 98 ਹਜ਼ਾਰ ਫਾਲੋਅਰ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੋਡਰੀਗੋ ਡੁਟੇਰਟੇ ਦਾ ਕੱਟੜ ਸਮਰਥਕ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਪੌਪ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਦਵਾਨ ਵੀ ਹੈ। ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਵਿਵਾਦਿਤ ਪੋਸਟ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸੇ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਕੈਪਸ਼ਨ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ: “ਸਿਟੀ ਹਾਲ ਸਹੀ ਹੈ।”
ਇਹ ਨਵਾਂ ਕੈਪਸ਼ਨ ਬੋਗੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਾਈਨਬੋਰਡ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ-ਖੇਡ ਵਾਂਗ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਸੇਬੂਆਨੋ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ “ਬੋਗੋ” ਦਾ ਮਤਲਬ “ਮੂਰਖ” ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਹਾਸੇ ‘ਚ ਲੈਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਅਭਿਵੈਕਤੀ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸੰਸਥਾ “ਆਰਟੀਕਲ 19” ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ 161 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 95ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਬੋਲਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੁਣ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਧਮਕੀ ਦੇਣ ਦੀ ਹੱਦ ਕਿੱਥੇ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ — ਅਤੇ ਕੀ ਡਿਜੀਟਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਗੱਲ ਬਿਨਾਂ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
