ਰੂਸ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਮੰਗ: ਪੱਛਮ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਖ਼ਤੀ ਵਿਚ ਖੁੱਲ ਰਿਹਾ ਨਵਾਂ ਦਰਵਾਜ਼ਾ

ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਾਲੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ—ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ—ਵੱਲੋਂ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੀਤੀਆਂ ਹੋਰ ਸਖ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਰੂਸ ਨੇ ਨਵੇਂ ਰਸਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਰੂਸੀ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵੱਲ ਵੱਧਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਨਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਵਰਗੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਰੂਸ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਇਕਾਈਆਂ ਭਾਰਤੀ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਗ ਕੇਵਲ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਰੂਸ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਉੱਤੇ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਾਜ਼ਰੀ

ਰੂਸ ਵਿਚ ਲੋਕ-ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਕਮੀ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਤਕਨੀਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਮਰਦਰਾਜ਼ ਆਬਾਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਿਰਫ਼ ਘੱਟ ਤਨਖ਼ਾਹ ਵਾਲੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਤਕਨੀਕੀ ਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 14,000 ਭਾਰਤੀ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤਕਰੀਬਨ 1,500 ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਰੂਸ ਆਏ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸਮੂਹ ਰੂਸ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਜ਼ੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਵਧਦਾ ਕੇਂਦਰ

ਰੂਸ ਸਿਰਫ਼ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ 4,500 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਥੇ ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰੀਬ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਦਿਆ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਰੂਸ ਦੀਆਂ ਕਰੀਬ 20 ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੋਰਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਏਅਰੋਨੌਟਿਕਲ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ, ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਫਾਇਨੈਂਸ਼ਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸਸਤੀ ਫੀਸ, ਡਿਗਰੀਆਂ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੀਆਂ ਵਿਦਿਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਡੀਕਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਰੂਪ ਨਾਲ ਰੂਸ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਥੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੇ ਅਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਾਜਬ ਖ਼ਰਚ 'ਤੇ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੇ ਕੌਂਸੁਲਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਧਾਉਣ, ਗੁੰਮ ਜਾਣ ਦੀ ਸੂਚਨਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਮੰਗ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀ ਦੂਤਾਵਾਸ ਦੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ

ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਖਾਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੀ, ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਾਥੀ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰੂਸ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵੱਧਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੋਰ ਵੀ ਗਹਿਰਾ ਹੁੰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੜੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਰਸਤੇ ਘਟਾਏ ਹਨ, ਉਥੇ ਰੂਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਧਾਰ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਰੂਸ ਲਈ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਪੂਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੱਛਮ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਰੂਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖ ਕੇ ਇਕ ਵੱਖਰਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਾਥੀ।