ਡੁਨੇਡਿਨ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੇ ਤਲਵਾਰ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਅਫਵਾਹਾਂ ਦਾ ਕੀਤਾ ਖੰਡਨ
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, 30 ਸਤੰਬਰ- ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਡੁਨੇਡਿਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਤੁਹੁਰਾ ਓਟਾਗੋ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੇ ਉਸ ਤਲਵਾਰ ਬਾਰੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਣ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਅਫਵਾਹ ਫੈਲ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਤਲਵਾਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨੇ ਸਾਫ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਤਲਵਾਰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਐਂਡ ਐਲਬਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਤੋਂ ਡੁਨੇਡਿਨ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਤਲਵਾਰ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਹੱਥਾ ਜੇਡ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਮਿਆਨ ਤੇ ਮੋਤੀ-ਮਾਣਕਾਂ ਨਾਲ ਜੜਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯਾਤਰਾ ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਪੱਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਸ ਅਫਵਾਹ ਦਾ ਅਰੰਭ 2013 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਪੰਜਾਬ ਸਟਡੀਜ਼ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤਲਵਾਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਦੋਂ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗੀ ਤਾਂ ਡਾ. ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਸਰੋਤ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਇਸ 'ਤੇ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਇਹ ਸਾਰੀ ਚਰਚਾ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਗੂੰਜੀ। ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੜੈਚ, ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2013 ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਸੁਣਦੇ ਹਨ, ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੇਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵੜੈਚ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਔਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖ ਸਮਰਾਜ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਕਿਊਰੇਟਰ ਮੋਇਰਾ ਵ੍ਹਾਈਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਫਵਾਹ ਬਿਨਾਂ ਸਬੂਤ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਹੀ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਮਿਲੇ।
ਵੜੈਚ ਨੇ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਮੂਨਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਲਵਾਰ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵੇਖਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ ਕਿ ਅਫਵਾਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਇਸ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਣ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਡੁਨੇਡਿਨ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਕਲਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬਣਤਰ ਕਰਕੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨੀ ਕਿੰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਸਕੇ।
